Badania pomocnicze w diagnostyce raka jelita grubego z poziomu POZ (Treści dla lekarzy)

Kolonoskopia to obecnie podstawowe badanie w diagnostyce raka jelita grubego. Badanie to jest wykonywane w wyspecjalizowanych placówkach, co sprawia, że niekiedy pacjenci w oczekiwaniu na badanie oczekują od swojego lekarza rodzinnego porady czy badań dodatkowych, które pomogą w wyjaśnieniu co mu dolega czy też oczekują badań po wyniku kolonoskopii celem rozszerzenia diagnostyki. Jakie możliwości w tym zakresie ma lekarz POZ?

Choć nie jest to badanie, to zwykle pierwszą rzeczą jaką robi lekarz POZ u pacjenta z podejrzeniem choroby nowotworowej jest założenie karty DiLO (tzw. zielonej karty), która w założeniu zapewnia szybszy dostęp do badań diagnostycznych i leczenia. Warto jednak pamiętać, że lekarze POZ mogą wykonać część wstępnych badań bez konsultacji z onkologiem, chirurgiem czy gastroenterologiem.

Jedną z pierwszych rzeczy jakie można zrobić u pacjenta z dolegliwościami jelitowymi, jest oczywiście badanie palpacyjne brzucha i węzłów chłonnych. Niezwykle ważne, choć często pomijane jest również badanie per rectum. Oczywiście te badania są dość „ogólne” i wiele rzeczy może nam w nich umknąć, jednak jest to podstawa, która nierzadko, może naprowadzić nas na właściwe tory diagnostyczne.

Kolejnym krokiem mogą być badania laboratoryjne. Podstawowe badania typu morfologia z rozmazem, gospodarka żelazowa, parametry zapalne, parametry krzepnięcia i elektrolity wykonuje się często jako tzw. „coroczny przegląd” pacjenta. Badanie te mogą być jednak pomocne w diagnostyce raka jelita grubego; często chorobie towarzyszy niedokrwistość z niedoboru żelaza, a ponadto nowotwory mogą prowadzić do podwyższenia wskaźników stanu zapalnego. Poza PSA, lekarz POZ nie może kierować pacjentów na badanie markerów nowotworowych, jednak może wydać skierowanie na inne ważne badanie bardziej specyficzne dla raka jelita grubego, czyli na krew utajoną w kale.

Diagnostyka obrazowa z poziomu POZ ogranicza się do badania USG, zarówno jamy brzusznej, jak i węzłów chłonnych. Badanie tomografii komputerowej, które jest często podstawą do planowania leczenia należy już do zakresu opieki specjalistycznej.

Zlecenie czy wykonanie tych wstępnych badań w ramach POZ jest niezwykle pomocne; nie tylko dla pacjenta, ale również dla specjalistów, którzy później „przejmują” lwią część opieki onkologicznej. Warto jednak pamiętać, że opieka nad pacjentem onkologicznym powinna być wspólnym działaniem zarówno specjalistów z zakresu dziedzin onkologii, jak i lekarzy i innych pracowników podstawowej opieki zdrowotnej; współpraca i wzajemna pomoc procentuje, szczególnie dla pacjentów.