Edukacja

Co ma Boston do jelita grubego, czyli o przygotowaniu do kolonoskopii słów kilka

Kolonoskopia należy do jednego z tych badań w medycynie, w których liczy się nie tylko dobra maszyna czy umiejętności lekarza przeprowadzającego badanie, ale też współpraca pacjenta. Aby kolonoskopia była w pełni diagnostycznym badaniem, ważne jest dokładne przygotowanie do endoskopii. Co oznacza to w praktyce i dlaczego jest tak ważne?

Jelito grubego to odcinek przewodu pokarmowego, w którym zachodzą trzy zasadnicze procesy, czyli wchłanianie wody, pozostałych elektrolitów i witaminy (większość z nich zostaje wchłonięta w czasie pasażu treści pokarmowej przez jelito cienkie) oraz formowanie stolca. W związku z tą ostatnią funkcją, naturalnym jest, że w jelicie grubym, nawet przy regularnym wypróżnianiu, mogą pozostawać treści kałowe. Jeżeli pacjent ma problem z zaparciami (które są częstym wskazaniem do wykonania kolonoskopii), ilość takich treści będzie większa i może nawet formować się w tzw. kamienie kałowe.

Kolonoskopia polega w dużej mierze na oglądaniu jelita grubego przez endoskop, czyli giętką rurkę zakończoną kamerą. Lekarz przeprowadzający badanie ma za zadanie ocenić w szczególności błonę śluzową jelita grubego, z której mogą wyrastać polipy lub inne podejrzane zmiany i ewentualnie je usunąć czy pobrać wycinki do biopsji. Powinien również ocenić czy w obrębie jelita nie występuje miejsce, z którego pacjent może krwawić (np. gdy pacjent jest skierowany na badanie jako diagnostykę niedokrwistości) lub czy nie ma nigdzie stanu zapalnego.

Z tego względu, jelito musi być oczyszczone z resztek pokarmowych tak, aby ocena śluzówki była możliwa; zalegający kał, pestki czy inne resztki utrudniają ocenę poprzez przysłonięcie śluzówki czy nawet imitację podejrzanych zmian. Jeżeli przygotowanie do badania jest nieodpowiednie, badanie może zostać przerwane, bo „nie ma sensu”; endoskopista nie może ocenić jelita właściwie przez zalegające resztki pokarmowe, więc zaleca powtórkę badania po odpowiednim przygotowaniu.

Jak w takim razie przygotować do kolonoskopii? Każdy ośrodek wykonujący badanie ma swoje preferowane preparaty i schematy oczyszczania jelita do badania, o których zwykle informują przy zapisie na badanie. Są jednak pewne ogólne zasady, do których powinni stosować się wszyscy pacjenci, czyli:

• Ok. 7-5 dni przed badaniem należy zaprzestać spożywania owoców i warzyw pestkowych, np. pomidory, maliny, wingrona, arbuz, kiwi etc. Pestki mogą przykleić się do śluzówki jelita i zasłaniać obraz lub imitować zmiany podejrzane.
• Tak samo należy nie spożywać ziaren czy pieczywa z ziarnami, nasionami czy otrębami.
• Unikać należy również buraków czy przetworów pomidorowych; ich kolor oraz struktura może imitować krew, skrzepy etc.
• Odstawić należy również preparaty żelaza, które powodują zmianę zabarwienia i konsystencji stolca, na ciemniejsze i bardziej „lepkie”.

Zwykle dzień przed badaniem należy spożyć lekkostrawne śniadanie (np. bułka/chleb pszenny, herbata), na obiad zjeść klarowną zupę/bulion i od 15:00 już nic nie jeść; dozwolone jest picie wody, herbaty czy ssanie landrynek. Od popołudnia rozpoczyna się właściwe oczyszczanie jelita poprzez wypicie preparatów przeczyszczających, np. Eziclen, Fortrans etc. Tak jak pisaliśmy, dokładne instrukcje powinni Państwo otrzymać przed badaniem od Ośrodka/Pracowni wykonującej badanie.

A co ma do tego wszystkiego Boston? Otóż przygotowanie jelita do kolonoskopii ocenia się w tzw. skali bostońskiej (ang. Boston Bowel Preparation Scale – BBPS). W skali ocenia się jelito na 3 odcinkach: lewym (odbytnica, esica, zstępnica), środkowym (zagięcie śledzionowe, poprzecznica, zagięcie wątrobowe) oraz prawym (kątnica, wstępnica). Ocena dokonywana jest w 4 stopniowej skali:

0- jelito jest nieprzygotowane, śluzówka niewidoczna, ze względu na obecność stolca, którego nie da się wypłukać.

1- śluzówka częściowo widoczna, w większości zakryta stolcem lub mętnym płynem.

2- śluzówka dość dobrze widoczna, z niewielką ilością zalegającego stolca i/lub mętnego płynu.

3- śluzówka widoczna dobrze w całości, bez resztek stolca/płynu.

Jeżeli każdy odcinek otrzymał ≥2 pkt., jelito jest odpowiednio przygotowane, ale jeśli mniej, to wskazane jest powtórzenie badania. Wynik skali podawany jest zawsze na wyniku całego badania i może wyglądać tak: BPPS=5/9 (2+2+1).