Czy zachoruję - czynniki ryzyka - nowotwory złośliwe jelita grubego

Na raka jelita grubego w 2017 roku zachorowało w Polsce 18 309 osób. Analizy epidemiologiczne wskazują, że w 2027r liczba zachorowań może wzrosnąć do 25000 nowych przypadków raka jelita grubego rocznie. Zdecydowana większość zachorowań (ok. 90-95%) związana jest z występującymi wspólnie wieloma czynnikami ryzyka. Obciążenia dziedziczne odpowiadają za 10-5% przypadków zachorowania na raka jelita grubego. Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego wzrasta z wiekiem, 9 na 10 chorych ma ponad 50 lat.

Czynniki ryzyka wystąpienia nowotworów jelita grubego podzielić można na dwie grupy: czynniki niezależne, czyli takie, na które nie mamy wpływu np. obciążenia dziedziczne, wiek, przebyte choroby oraz czynniki ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej zależne od naszego postępowania np. otyłość, palenie papierosów, szkodliwa dieta.

Niezależne czynniki wystąpienia raka jelita grubego:

Wiek – po ukończeniu 50 roku życia ryzyko zachorowania na raka jelita zdecydowanie wzrasta. Uczestniczenie w badaniach przesiewowych (kolonoskopia, badania na krew utajoną) pozwolą we wczesnym stadium wykryć stany przedrakowe oraz chorobę. Wczesne wykrycie zdecydowanie zwiększa szanse na całkowite wyleczenie.

Obciążenia dziedziczne - podwyższone ryzyko zachorowania obserwuje się w przypadku występowania u krewnych w linii prostej nowotworów jelita grubego i odbytnicy, jeżli na nowotwór jelita choruje lub chorował więcej niż jeden członek rodziny, jeżeli choroba pojawiła się u krewnych, którzy nie ukończyli 50 roku życia. Do zachorowania predysponuje również występowanie zespołów dziedzicznych HNPCC (niepolipowaty rak jelita grubego) i FAP (rodzinna polipowatość gruczolakowata), zespół Lyncha, zespół Turcota, niektóre rzadkie choroby genetyczne.

Zależne czynniki wystąpienia raka jelita grubego:

Nadwaga i otyłość;
Alkohol - konsumpcja alkoholu w dawce powyżej 45 gramów dziennie;
Palenie papierosów;
Spożywanie więcej niż 120 gramów czerwonego lub przetworzonego mięsa dziennie;
Dieta uboga w owoce i warzywa.

Jak się chronić?

Badania naukowe dowodzą, że aktywność fizyczna jest czynnikiem ochronnym przed zachorowaniem na raka jelita grubego. Udowodniono również, że przyjmowanie aspiryny w dawce co najmniej 300 mg dziennie wiąże się z redukcją ryzyka zachorowania na nowotwór jelita grubego i odbytnicy.

Chorobę, we wczesnym, często całkowicie wyleczalnym stadium można wykryć korzystając z badań profilaktycznych. Badaniem przesiewowym w kierunku wczesnego wykrywania nowotworów jelita grubego i odbytnicy, zalecanym przez Radę Unii Europejskiej, jest badanie na obecność krwi utajonej w kale dla osób w wieku 50-74 lata. Innymi metodami skryningowymi są kolonoskopia i sigmoidoskopia.