Edukacja

Kolonoskopia i co dalej? Kolejne kroki po diagnozie raka jelita grubego

Kolonoskopia jest często pierwszym krokiem w diagnostyce raka jelita grubego. Choć u większości pacjentów pobrane wycinki okazują się zmianami łagodnymi, u części z nich niestety rozpoznany zostaje nowotwór. Jakie są więc dalsze kroki, które czekają pacjenta przed rozpoczęciem leczenia? Wyjaśniamy w tym artykule.

Podstawą rozpoznania nowotworu jest wynik histopatologiczny pobranego fragmentu podejrzanej zmiany. Wynik jest opracowywany przez patomorfologa, który poza określeniem czy komórki są rzeczywiście nowotworowe, oznacza różnego rodzaju specyficzne markery, które pozwolą na ustalenie na ile agresywny jest nowotwór i np. jakie zmiany genetyczne w nim występują. Te różne oznaczenia są istotne dla onkologów, ponieważ np. obecność niektórych mutacji czy białek może kwalifikować pacjentów do specyficznych programów lekowych.

Jeżeli pacjent otrzyma wynik histopatologiczny, w którym opisano nowotwór, należy dokonać oceny stopnia zaawansowania klinicznego nowowykrytego raka. W praktyce oznacza to wykonanie badań obrazowych, które pozwolą na określenie, czy nowotwór dal przerzuty czy jest ograniczony tylko do jelita. Podstawowym badaniem w takiej sytuacji jest tomografia komputerowa (TK) z kontrastem, w której oceniane są klatka piersiowa, jama brzuszna i miednica (te badania są później wykonywane celemocenyskuteczności leczenia). W przypadku nowotworów odbytnicy, standardem jest również wykonanie rezonansu magnetycznego miednicy. Niektórzy pacjenci mogą wymagać dodatkowych badań obrazowych, np. PET (pozytonowa tomografia emisyjna), w przypadku niejasnego obrazu w TK. W tych badaniach poszukiwane są ew. ogniska przerzutowe, których obecność będzie determinowała dalsze kroki terapeutyczne.

Ponadto, przed rozpoczęciem leczenia ważne będzie oznaczenie markerów nowotworowych specyficznych dla raka jelita grubego, czyli CEA i CA 19-9; markery służą monitorowaniu skuteczności leczenia, dlatego przed jego rozpoczęciem, oznaczane są jako wartości wyjściowe do porównania w kolejnych etapach leczenia. Zależnie od wywiadu rodzinnego pacjenta, konieczne mogą być też badania genetyczne, w przypadku podejrzenia wystąpienia nowotworu na tle zespołu genetycznego.

Zależnie od decyzji konsylium onkologicznego, leczenie może składać się z np. samej operacji, operacji i następczej chemioterapii, radioterapii, operacji i chemioterapii etc. Obrana ścieżka terapeutyczna determinuje ew. kolejne badania, które powinny być wykonane przed rozpoczęciem leczenia. Przykładem tego, może być konieczność wykonania ECHO serca przed leczeniem, celem oceny budowy i wydolności serca przed rozpoczęciem możliwie obciążającej kardiologicznie chemioterapii.

Oczywiście, każdy pacjent jest inny i powyższe informacje są ogólnym drogowskazem co czeka pacjenta po rozpoznaniu. Decydujące zdanie mają zawsze lekarze prowadzący, którzy dostosowują strategie diagnostyczne i terapeutyczne pod każdego pacjenta indywidualnie. Ważne, aby w razie wątpliwości, nie bać się pytać personel medyczny o tzw. „co, jak i dlaczego?”; pamiętajmy, w kwestii zdrowia nie ma głupich pytań, dlatego zachęcamy do otwartych rozmów ze swoimi lekarzami.