Markery nowotworowe w raku jelita grubego

Markery nowotworowe stanowią jeden z elementów diagnostycznych w onkologii. Poza funkcją diagnostyczną, mogą także być pomocne w monitorowaniu pacjenta w trakcie i po leczeniu. Jakie markery nowotworowe mogą wskazywać na raka jelita grubego i kiedy są one przydatne? Odpowiadamy w tym artykule.

Marker nowotworowy to najczęściej białko lub inna cząsteczka, którą wykrywa się we krwi lub innym płynie ustrojowym. Takie białko może być wytwarzane przez komórki nowotworowe lub być wytwarzane przez organizm jako reakcja na proces nowotworowy.

Warto pamiętać, że sam podwyższony marker nowotworowy nie upoważnia do postawienia diagnozy nowotworu. Jest on jedynie elementem pakietu diagnostycznego, jednak do pełnego rozpoznania potrzebne są m.in. badania obrazowe, endoskopowe, histopatologiczne i badanie kliniczne pacjenta. Jest to szczególnie ważne, ponieważ podwyższenie markerów nowotworowych może występować w innych stanach chorobowych lub w ciąży. Z tego względu samodzielne wykonywanie badań markerów nowotworowych nie jest zalecane.

Tak jak napisaliśmy, poza funkcją diagnostyczną, markery nowotworowe mogą również pomagać w monitorowaniu pacjenta w czasie leczenia (jako ocena jego skuteczności) i po jego zakończeniu (monitorowanie w kierunku nawrotu).

W przypadku raka jelita grubego dysponujemy kilkoma markerami. Prawdopodobnie najbardziej znanym markerem raka jelita grubego jest antygen CEA (ang. carcinoembryonic antigen; antygen karcynoembrionalny). Jest to antygen wytwarzany przez komórki przewodu pokarmowego zarodka, natomiast u dorosłych występuje w śladowych ilościach (choć może być podwyższony u palaczy). CEA może być podwyższony w nowotworach przewodu pokarmowego, głównie jelita grubego czy trzustki, ale również w chorobach nienowotworowych, np. marskości wątroby czy chorobie wrzodowej. Z tych względów, CEA jest używany głównie do monitorowania pacjentów w czasie i po leczeniu.

Innym markerem jest CA 19.9. Zwiększenie jego stężenie towarzyszy nowotworom jelita grubego, żołądka, dróg żółciowych czy trzustki. CA 19.9 często jest używany w połączeniu z CEA jako narzędzia do monitorowania pacjenta w czasie terapii i po jej zakończeniu. Innymi istotnymi markerami są m.in. CA72-4, CA125.

Tak jak napisaliśmy, markery nowotworowe to pomocne narzędzie w monitorowaniu i diagnostyce pacjenta, jednak ze względu na możliwość uzyskania podwyższonych wyników w innych stanach zdrowotnych, zalecamy aby wykonanie tego typu badań zawsze omawiać z lekarzem. Takie podejście pozwoli przeprowadzić ewentualną diagnostykę w odpowiednio szerokim zakresie i może pomóc w uniknięciu niepotrzebnego stresu związanego z wynikami.