Niedokrwistość

Nowotwory to choroby, które kojarzymy jako schorzenia „zlokalizowane”, dotyczące konkretnego narządu. Należy jednak pamiętać, że ze względu na swój złożony patomechanizm, skutki choroby nowotworowej mogą manifestować się w całym organizmie. Przykładem takiego ogólnoustrojowego objawu jest niedokrwistość, która często jest jedną z pierwszych oznak raka jelita grubego.

Niedokrwistość opisuje się jako stan obniżenia stężenia hemoglobiny (za którą obniżają się wartości hematokrytu i liczby krwinek czerwonych), czyli białka znajdującego się w krwinkach czerwonych, którego zadanie polega na wiązaniu tlenu i dostarczaniu go do tkanek. Hemoglobina zbudowana jest z cząsteczki zwanej hemem, w której skład wchodzi żelazo i która jest syntetyzowana w wątrobie i szpiku kostnym. To właśnie hem odpowiada za czerwony kolor naszej krwi.

Anemia może przebiegać bezobjawowo i zostać wykryta przypadkowo w rutynowych badaniach laboratoryjnych, jednak przy większych spadkach hemoglobiny, objawy będą się ujawniać i utrudniać pacjentowi codzienne funkcjonowanie. Taki stan może powodować osłabienie, pogorszenie tolerancji wysiłku, zawroty głowy, problemy z koncentracją, bladość skóry, a nawet przyspieszenie bicia serca (zwane tachykardią) czy duszności.

Niedokrwistość nie jest jednak jednorodną chorobą, której diagnostyka kończy się na stwierdzeniu obniżenia parametrów czerwonokrwinkowych. Po rozpoznaniu anemii, należy znaleźć jej potencjalną przyczynę, co determinuje dalsze postępowanie. W ogólnym ujęciu, niedokrwistość może powstać przy nadmiernej utracie krwi (np. przy ostrym krwotoku po urazie) lub w sytuacji zbyt nasilonego niszczenia czerwonych krwinek (w procesie tzw. hemolizy, np. w niektórych chorobach infekcyjnych czy jako skutek uboczny działania leku). Ponadto, anemia może wynikać z zaburzeń procesów wytwarzania czerwonych krwinek, np. gdy brakuje istotnych składników do ich produkcji. Przyczyny niedokrwistości potrafią być naprawdę złożone, dlatego dokładna analiza badań laboratoryjnych jest podstawą do ustalenia odpowiedniego leczenia.

Jak to ma się wszystko do raka jelita grubego? Jak wielokrotnie pisaliśmy, guzy złośliwe jelita grubego mają tendencję do pokrwawiania w miarę postępu choroby. Czasem jest to widoczne, jak w przypadku zmian zlokalizowanych w lewej okrężnicy, jednak często w przypadku guzów prawej okrężnicy krwawienia są niewidoczne gołym okiem. Nowotwór może tak sobie pokrwawiać nie dając wyraźnego powodu do niepokoju, aż w końcu w kontrolnej morfologii wychodzi niedokrwistość. W takim mechanizmie utrata krwi jest stopniowa, więc objawy mogą nie być tak wyraźne jak przy utracie dużej ilości krwi w krótkim czasie.

Niedokrwistość, której przyczyną jest rak jelita grubego, nazywa się niedokrwistością z niedoboru żelaza i dotyczy ponad 60% chorych na ten nowotwór. Jest to najczęściej spotykany rodzaj niedokrwistości, w której dochodzi do powstawania zmniejszonych erytrocytów o mniejszej zawartości hemoglobiny. W przypadku raka jelita grubego, w organizmie zachodzi kilka procesów, które prowadzą do takiej anemii. Pierwszym z nich jest przewlekłe krwawienie ze zmiany, które wynika z kruchości ścian nowopowstałych naczyń odżywiających guz. Inne ważne kwestie, to możliwe zaburzenia wchłaniania żelaza oraz trudności w syntezie hemu ze względu na przewlekły proces zapalny związany z nowotworzeniem.

Z wyżej wymienionych względów, w przypadku wykrytej w morfologii niedokrwistości z niedoboru żelaza, lekarz często kieruje pacjenta na badania dodatkowe, czyli krew utajoną w kale lub/i kolonoskopię, ponieważ to właśnie anemia może być pierwszym wyraźnym objawem raka jelita grubego. Dlatego zachęcamy do regularnych badań kontrolnych i wizyt u lekarza oraz do samoobserwacji.