Niedrożność jelit

Niedrożność to jeden z poważnych stanów chorobowych dotyczących przewodu pokarmowego, który najczęściej wymaga leczenia operacyjnego; bez odpowiedniej diagnostyki i terapii, niedrożność może być stanem zagrożenia życia. Wiele przyczyn może wywołać niedrożność przewodu pokarmowego, w tym rak jelita grubego. W jakim mechanizmie powstaje niedrożność i czym się ona objawia? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Niedrożność jelit to stan, w którym zatrzymany zostaje pasaż treści jelitowej. Ze względu na przyczynę zatrzymania pasażu, niedrożność nazywa się mechaniczną (np. guz, który zamyka światło jelita, przepuklina z uwięzioną pętlą jelitową, zrosty pooperacyjne, ciała obce) lub porażenną (wynikająca z zaburzeń neurologicznych, prowadzących do zatrzymania ruchów perystaltycznych, spowodowanych np. zapaleniem otrzewnej, niedokrwieniem jelit czy zaburzeniami metabolicznymi).

Niedrożności zwykle towarzyszy charakterystyczna triada objawów: ból brzucha, nudności i wymioty oraz zatrzymanie gazów i stolca. Ból może czasem promieniować z jednego miejsca, co może wskazywać na potencjalne źródło niedrożności.

Niedrożność, która może wystąpić u pacjenta z rakiem jelita grubego jest niedrożnością mechaniczną, nazywaną w takim przypadku niedrożnością „z zatkania”. Guz nowotworowy zamyka światło jelita i uniemożliwia pasaż treści do jego dalszych odcinków; dzieje się to stopniowo, wiec objawy niedrożności również narastają w czasie. Niedrożność mechaniczna może być całkowita (zupełne zamknięcie światła przewodu) lub częściowa (występuje zwężenie światła jelita). Co ciekawe, taki typ niedrożności mogą wywołać nie tylko nowotwory jelita grubego, ale także nacieki nowotworowe z innych narządów, np. rak jajnika u kobiet.

Według badań, niedrożność jest pierwszym objawem raka jelita grubego u ok. 10-18% pacjentów, a ogółem niedrożność występuje u nawet 29% pacjentów z rakiem jelita grubego. Nowotwory jelita grubego są także najczęstszą przyczyną niedrożności mechanicznych u dorosłych chorych.

Pacjent z podejrzeniem niedrożności ma wykonywany szereg badań w celu ustalenia rozpoznania i wskazań do operacji. Oprócz wywiadu, badania lekarskiego i badań krwi, ważne są badania obrazowe: USG jamy brzusznej, zdjęcie RTG przeglądowe jamy brzusznej na stojąco czy TK jamy brzusznej. Po rozpoznaniu typu niedrożności, podejmowana jest decyzja o operacji; większość niedrożności mechanicznych jest leczona operacyjnie, natomiast sposób leczenia niedrożności porażennych zależy od tego jaka choroba wywołała taki stan u pacjenta. Przed leczeniem operacyjnym ważne jest wyrównanie zaburzeń elektrolitowych oraz leczenie przeciwbólowe.

Dlaczego rozpoznanie i leczenie niedrożności jest takie ważne? W czasie niedrożności powstaje wiele zmian w organizmie; wymioty i gromadzenie się płynu powodują zaburzenia elektrolitowe, dochodzi do odwodnienia i obniżenia objętości krwi krążącej. Mogą wystąpić zaburzenia flory bakteryjnej czy zaburzenia ukrwienia ściany jelita, prowadzące do jej perforacji i zapalenia otrzewnej, a finalnie sepsy. Nieleczona niedrożność, szczególnie ostra, może być więc stanem zagrożenia życia, dlatego niezwłocznie należy udać się do lekarza w przypadku wystąpienia charakterystycznych objawów.