Edukacja

​ Niemodyfikowalne czynniki ryzyka zachorowania na raka jelita grubego

Omówiliśmy już jak możemy zapobiegać zachorowaniu na raka jelita grubego poprzez unikanie modyfikowalnych czynników ryzyka, takich jak nieodpowiednia dieta, otyłość, nadwaga czy cukrzyca typu 2. Jakie w takim razie czynniki mogą predysponować do zachorowania, choć nie mamy na nie wpływu?

W prawie każdym nowotworze złośliwym wiek działa na naszą niekorzyść; im jesteśmy starsi tym większe jest ryzyko zachorowania na jakikolwiek nowotwór. W kontekście raka jelita grubego obserwuje się jednak dość niepokojący trend czyli wzrost zachorowań u pacjentów powyżej 50. roku życia, jednak powody takich statystyk nie są jeszcze znane. Pochodzenie również ma znaczenie; Żydzi aszkenazyjscy oraz osoby, które mają w swoim drzewie genaologicznym przodków o tym pochodzeniu mają również zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

Płeć biologiczna również niesie za sobą swoje konsekwencje w kontekście raka jelita grubego. Mężczyźni z reguły mają większe ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu niż kobiety. Co ciekawe, kobiety mają większe ryzyko raka jelita grubego po stronie prawej, szczególnie gdy są już po menopauzie, jednak na razie nie udało się znaleźć odpowiedzi dlaczego tak się dzieje.

Pacjenci po cholecystektomii, czyli operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego również mogą mieć większe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, szczególnie po prawej stronie, jednak nie wiemy dlaczego. Pacjenci po radioterapii okolicy miednicy czy jamy brzusznej również będą mieli zwiększone ryzyko zachorowania. Podobnie większe ryzyko dotyczy chorób z nieswoistymi zapaleniami jelit, np. chorobą Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Te choroby powodują przewlekłe zapalenie śluzówki jelita, które może przekształcić się w dysplazję, a z czasem w zmiany nowotworowe. Stąd chorzy po radioterapii okolicy brzucha i miednicy oraz z nieswoistymi zapaleniami jelit powinni wcześniej i częściej wykonywać screening w kierunku raka jelita grubego.

Większość pacjentów chorujących na raka jelita grubego nie miało przypadków tego nowotworu w rodzinie, jednak 1/3 ma wywiad rodzinny obciążony tą chorobą. Ryzyko jest tym większe im bliższy był to krewny (pierwszego stopnia) i im młodszy był jego wiek zachorowania (szczególnie poniżej 50. roku życia). Około 5% pacjentów z rakiem jelita grubego jest obciążonych dziedzicznymi mutacjami, które predysponują do zachorowania. O zespołach genetycznych w raku jelita grubego napiszemy w kolejnych artykułach.

Choć nie możemy za wiele zrobić jeżeli dotyczą nas czynniki niemodyfikowalne, to ich występowanie powinno być dla nas dodatkowym motywatorem do jeszcze większego dbania o siebie i wykonywania badań profilaktycznych.