Rak jelita grubego

Wiele już pisaliśmy o profilaktyce, czynnikach ryzyka, diagnostyce i leczeniu raka jelita grubego. Co jednak dzieje się po zakończeniu leczenia? Jakie badania należy wykonywać? Jak często odbywają się wizyty kontrolne? Czy można kiedyś przestać na nie chodzić czy obowiązują one do końca życia? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w tym artykule.

Opieka po leczeniu nazywana jest często „follow up”, co z języka angielskiego oznacza dalszą część czy uzupełnienie. Według danych Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ESMO), 30-50% pacjentów leczonych z powodu miejscowo zaawansowanego raka jelita grubego będzie miało nawrót choroby i umrze z powodu tej choroby. Głównym zadaniem opieki po leczeniu jest wykrywanie ewentualnych nawrotów jak najwcześniej co zwiększa szanse pacjenta na przeżycie. Badania wykazały, że około 80% nawrotów raka jelita grubego występuje w pierwszych 3 latach po zakończonym leczeniu, a kolejne 15% między 3. a 5. rokiem po zakończeniu terapii. Z tego względu szczególny nacisk na intensywny nadzór pacjentów jest kładziony na okres pierwszych 3 lat po zakończeniu leczenia, a zakończenie follow up’u ma wypadać około 5 lat po zakończeniu leczenia.

Schemat nadzoru nad pacjentem opracowany przez ESMO zakłada w pierwszych 3 latach wizyty kontrolne z analizą wyników markeru CEA co 3-6 miesięcy po operacji. Ponadto, co 6-12 miesięcy przewidywane są badania tomografii komputerowej klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy. Ostatnim elementem jest kolonoskopia, która powinna być wykonywana w 3-5 letnich odstępach czasu, z czego pierwsze badanie powinno odbyć się w ciągu 1 roku po operacji.

W kolejnym etapie follow up’u, czyli między 3. a 5. rokiem po leczeniu, wizyty kontrolne z analizą wyników CEA odbywać się mają co 6-12 miesięcy, tomografia komputerowa klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy co 12 miesięcy, a kolonoskopia co 3-5 lat (o ile nie znaleziono podejrzanych zmian).

Oczywiście, wyżej wymieniony plan opieki jest jedynie rekomendacją; to jak rzeczywiście będzie wyglądać nadzór może być modyfikowane przez wiele czynników, np. przebieg leczenia, powikłania, procedury danego ośrodka itp..

Ponadto, ważnym elementem nadzoru jest także opieka holistyczna nad pacjentem; te działania powinny być prowadzone wspólnie przez onkologa i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Ważna jest rehabilitacja pacjentów po leczeniu i zajęcie się skutkami ubocznymi terapii, również tymi psychologicznymi. Choć ogólnie jakość życia pacjentów po leczeniu raka jelita grubego ocenia się jako dobrą, to jednak zauważa się klika problemów, m.in. problemy z wypróżnianiem, z życiem seksualnym, czy z życiem ze stomią. Zajęcie się tymi problemami również należy do zadań follow up’u. Ponadto, istotne jest utrzymywanie zdrowego stylu życia, co nie tylko może przyczynić się do lepszej przeżywalności, ale i może znacznie poprawić komfort życia pacjenta.

Jeżeli w czasie badań zostanie wykryta podejrzana zmiana, pacjent rozpoczyna diagnostykę w celu sprawdzenia, czy rzeczywiście doszło do nawrotu choroby. Jeśli tak, to oczywiście chory zostaje skierowany na leczenia, a jeśli nie, to wraca do follow up’u, choć możliwe jest, że w takiej sytuacji będzie wymagane wykonywanie dodatkowych badań.